Η προϊσταμένη της Δ/νσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠ.ΠΟ. Έλενα Κουντούρη άνοιξε την ενημερωτική ημερίδα που έγινε το απόγευμα του περασμένου Σαββάτου στο Μουσείο των Αιγών στη Βεργίνα, για την οριοθέτηση-αναοριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου της Βέροιας.
Προηγήθηκε ένας σύντομος χαιρετισμός της προϊσταμένης της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ημαθίας (ΕΦΕ) Αγγελικής Κοτταρίδη, καθώς και το αίτημα του δημοτικού συμβούλου Βέροιας Γ. Κάκαρη, να διαβάσει υπόμνημα του Δήμου και των φορέων πριν από την έναρξη της ημερίδας, κάτι που δεν έγινε αποδεκτό από την κ. Κοτταρίδη, ως προς τη χρονική στιγμή.
Η ίδια πρότεινε να παρακολουθήσει ο κ. Κάκαρης τις εισηγήσεις και να πάρει τον λόγο αμέσως μετά, κάτι που δεν έγινε αποδεκτό από τον δημοτικό σύμβουλο διότι η παρουσία του θα ερχόταν σε αντίθεση με το περιεχόμενο του υπομνήματος και την απόφαση Δήμου και φορέων να μη συμμετέχουν στην Ημερίδα.
Η κα Κουντούρη εκτίμησε ότι η πρόταση αναοριοθέτησης της Βέροιας, ήταν ολοκληρωμένη και τεκμηριωμένη και αναφέρθηκε στο ιστορικό των κηρύξεων από το 1924 και μετά, κυρίως στη δεκαετία του 1960 που υπήρξε σειρά πολλών κηρύξεων, αλλά με όριο όχι πολύ σαφές. «Γι’ αυτό το Υπουργείο για να βοηθήσει να ξεκαθαρίσει το τοπίο συγκέντρωσε όλες τις κηρύξεις ώστε να οριοθετηθεί καλύτερα ο αρχαιολογικός χώρος της Βέροιας, με σαφή όρια, διευκολύνοντας τις Υπηρεσίες και τους πολίτες.
Η κήρυξη δεν συνεπάγεται αυτοδίκαια την απαγόρευση οποιουδήποτε έργου επί των ακινήτων εντός αυτού, απλά υποχρεώνει τους φερόμενους ως ιδιοκτήτες να ζητούν, πριν από την εκτέλεση οποιουδήποτε έργου στο ακίνητό τους, τη σχετική άδεια του ΥΠΠΟ, που χορηγείται μετά από έλεγχο υπεδάφους και εκσκαφή θεμελίων, για πιθανό εντοπισμό αρχαιοτήτων.
Κάτι που συνέβαινε και μέχρι σήμερα. Η κήρυξη σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι δεσμεύει την υπό θεσμοθέτηση περιοχή, ούτε επιβάλλει αλλαγές στον τρόπο δόμησης. Για τη Βέροια ειδικότερα, πέρα από τον έλεγχο των εκσκαφών που συμβαίνει ούτως ή άλλως, η κήρυξη γίνεται διότι πρέπει να προστατευθούν οι αρχαιότητες που έχουν απομείνει στη θέση τους, η ορθότερη προστασία των υφιστάμενων μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων» τόνισε μεταξύ άλλων.
Εκτίμησε επίσης ότι η κήρυξη αποτελεί κι ένα κίνητρο διεκδίκησης οικονομικών πόρων. Στη διεκδίκηση κονδυλίων αναφέρθηκε εξάλλου με έμφαση και η κ. Κοτταρίδη επισημαίνοντας ότι με τον αρχαιολογικό πλούτο και με τις κηρύξεις η Βέροια μπορεί να μπει σε προγράμματα ευρωπαϊκά προς αναζήτηση χρημάτων. «Κανονικά θα έπρεπε όλοι μαζί να ψάχνουμε προγράμματα και κονδύλια για την ανάδειξη των μνημείων, για το καλό της πόλης, των πολιτών αλλά και των παιδιών που είναι το μέλλον» τόνισε.
Στην εισήγησή της αναφέρθηκε στο πρώτο βήμα κήρυξης το 2012 και στο έγγραφο της 11η Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων προς το Δήμο, το οποίο δεν απαντήθηκε και όπως είπε, «στη γλώσσα της δημόσιας διοίκησης όταν μια υπηρεσία εντός δύο μηνών δεν εκφέρει απόψεις σημαίνει ότι συναινεί.
Κι εμείς συνεχίσαμε το έργο μας που ήταν μεγάλο, μέχρι το 2014 που ενοποιήθηκαν οι αρχαιολογικές υπηρεσίες και έγινε ο νέος χάρτης που περιελάμβανε το πολεοδομικό συγκρότημα της Βέροιας και επιπρόσθετα το Πανόραμα, ένα κομμάτι από τον Σιδ. Σταθμό κι ένα κομμάτι, νοτίως, προς Βεργίνα βάσει των στοιχείων και της Υπηρεσίας Κλασσικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων. Η Βέροια είναι σπουδαία πόλη γι’ αυτό τα ευρήματα βγαίνουν έξω από τον οικιστικό ιστό της… Και δεν θέλετε να ξέρετε τί συμβαίνει με τις αρχαιότητες όταν περνάει η μπουλντόζα και καταστρέφει…».
«Τι έχουν να πάθουν οι Βεροιώτες με την κήρυξη…»
Στο ερώτημα που έθεσε η κ. Κοτταρίδη ρητορικά, «τί έχουν να πάθουν οι Βεροιώτες με την κήρυξη» έδωσε και τις απαντήσεις: «Σας λέω ότι δεν θα πάθουν τίποτα περισσότερο από, το αν παθαίνουν, ότι παθαίνουν. Διότι, με τα πολλά μνημεία που έχουμε κηρυγμένα είναι προφανές ότι ασκούμε προστασία με έλεγχο εκσκαφών παντού.
Ξεφυτρώνουμε εκεί που δεν μας σπέρνουν. Ακόμα, όταν είμαστε γύρω από εκκλησία προσέχουμε… Δεν μπορεί να μπουν τεράστιες φωτεινές επιγραφές ή τραπεζοκαθίσματα ότι νάναι… Το σύνολο του αμέσως περιβάλλοντος χώρου των μνημείων, που είναι καπακωμένα κυριολεκτικά μέσα στις πολυκατοικίες, θα πρέπει να έχουν μία συμπαθητική εικόνα ως προς το γύρω κέλυφος. Δεν γίνεται να κάνουμε όπως θέλουμε τα μαγαζιά δίπλα σε μνημεία, δεν μπορούμε να βγάλουμε κλιματιστικά πίσω ή τα σκουπίδια μπροστά στο μνημείο.
Το μνημείο ενοχλείται και προσβάλλεται αισθητικά. Άρα, θα έρθουν στην Αρχαιολογική υπηρεσία και θα αρχίσει ο καυγάς. Διότι θα έρθει ο πολίτης με μία απλή αίτηση, χωρίς πλήρη φάκελο, εμείς θα αρχίσουμε να ζητάμε χαρτιά, μελέτες, όψεις κι άλλα (λόγω της πολυπλοκότητας των διατάξεων) και έτσι προκύπτουν οι καθυστερήσεις.
Ενώ, εάν μας φέρει ένα πλήρη φάκελο, εμείς θα απαντήσουμε πολύ πιο γρήγορα. Εμάς δεν μας νοιάζει τί θα σερβίρει το μαγαζί ή αν θα φέρει υδραυλικό… Για οτιδήποτε δεν είναι γύρω από το μνημείο θα συνεχίσει να υπάρχει το γνωστό χαρτάκι που έχουν τα μαγαζιά.
Ότι όμως είναι γύρω από το μνημείο, θα συνεχίσει να έχει τον έλεγχο. Θέλω όμως να ελπίζω ότι γνωρίζοντας ο ενδιαφερόμενος πως είναι «κηρυγμένο» θα έρχεται στην υπηρεσία με το σωστό φάκελο. Και φυσικά όταν είναι να γίνει εκσκαφή (στον περιβάλλοντα της Βέροιας χώρο) θα ξέρει ο πολίτης ότι έχει να υπολογίσει μία ενδεχόμενη ανεύρεση αρχαιοτήτων με ότι αυτό συνεπάγεται. Διότι εμείς δεν μπορούμε να κάνουμε την πάπια και να κλείνουμε τα μάτια, ξέροντας ότι υπάρχει π.χ. αρχαίο νεκροταφείο».
Ρωμαϊκός δρόμος
Η κ. Κοτταρίδη αναφέρθηκε και στον ρωμαϊκό δρόμο της Βέροιας η οποία όπως είπε είχε την τύχη να βρεθεί σ’ αυτήν ο decumanus maximus, δηλαδή η κεντρική αυτοκρατορική οδός. «Και δεν της φερθήκαμε καλά, ούτε η υπηρεσία, ντροπή μας, ούτε η πολιτεία. Και εκεί χρωστάμε κάτι. Και το Συμβούλιο της Επικρατείας μας έχει καλέσει στη τάξη και πρέπει να ρωμαϊκή οδός να ξαναπάει τουλάχιστον συγκροτημένη, στην υπέργεια θέση της. Είναι εκτελεστέα απόφαση του ΣτΕ και η Βέροια θα έχει στην οδό Μητροπόλεως αυτόν τον πολύτιμο αρχαίο ρωμαϊκό δρόμο ως ένα ακόμη σημείο ανάδειξης».
Σε παραδείγματα άλλων πόλεων (Χανιά, Χαλκίδα κ.ά.) που κηρύχθηκαν αρχαιολογικοί χώροι αναφέρθηκε ο αρχαιολόγος του ΥΠΠΟ Αλέξανδρος Στρατής.
Η απάντηση του ΥΠ.ΠΟ. στον Απ. Βεσυρόπουλο
Παίρνοντας το λόγο ο βουλευτής Γ. Ουρσουζίδης στάθηκε κυρίως στην απάντηση του Υπουργού Πολιτισμού σε σχετική ερώτηση του βουλευτή Βεσυρόπουλου η οποία στο διά ταύτα αναφέρει:
«Ως προς την ίδια την κήρυξη - αναοριοθέτηση επισημαίνεται ότι:
Για την Βέροια υπάρχουν ήδη 103 κηρύξεις αρχαίων, βυζαντινών, μεταβυζαντινών, οθωμανικών και νεωτέρων μνημείων, στις οποίες προστίθενται και τα 132 διατηρητέα κτίρια των ιστορικών τόπων της Κυριώτισσας - Μπαρμπούτας - Παναγίας Δεξιάς -Κοντογεωργάκη. Η αναοριοθέτηση είναι στην ουσία μια κωδικοποίηση των ήδη υφιστάμενων κηρύξεων. Σημειώνεται ότι υπάρχουν ήδη και άλλες μεγάλες πόλεις που είναι συγχρόνως κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι, όπως για παράδειγμα η Πάτρα, το Ηράκλειο, η ίδια η Αθήνα στο κέντρο της.
Επισημαίνεται ότι δεν προβλέπεται η δημιουργία αδόμητων περιοχών, πλην των οικοπέδων των μνημείων όπως καταγράφονται στo κτηματολογικό διάγραμμα, αλλά ούτε αλλαγές στov τρόπο δόμησης. Πέρα από τον έλεγχο των σκαφών που έτσι και αλλιώς στο μεγαλύτερο μέρος του υπό αναοριοθέτηση χώρου γίνεται, γιατί πρέπει να προστατευθούν οι (δυστυχώς ελάχιστες) αρχαιότητες που έχουν απομείνει στη θέση τους, στόχος της κήρυξης είναι η ορθότερη προστασία των ιστάμενων μνημείων και των λιγοστών υφιστάμενων αρχαιολογικών χώρων-ιστορικών τόπων, ώστε όλα αυτά να αποτελέσουν στοιχείο ενός συνολικού πλάνου ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της πόλης.
Όσον αφορά στις σύγχρονες παραγωγικές δραστηριότητες μετά την αναοριοθέτηση θα καταστεί δυνατό να προχωρήσει σε συνεργασία με τον Δήμο και τους λοιπούς συναρμόδιους φορείς η συγκρότηση σε οργανωμένων ζωνών ανάπτυξης διάφορων επαγγελματικών επιχειρήσεων (π.χ. δημιουργία εστιατορίων, καφέ μπαρ κ.λπ.) ώστε, μέσα από τη κωδικοποίηση και ομογενοποίηση των διαδικασιών, να είναι ταχύτερη και ευκολότερη η αδειοδότησή τους. Παράλληλα, θα πρέπει να προχωρήσει σε συνεργασία με άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες (πχ. πολεοδομία) η ανάπτυξης μιας κοινής συνισταμένης σχεδιασμού για τις φυτεύσεις, την τοποθέτηση των περιπτέρων, των διαφόρων πινακίδων, των κάδων απορριμμάτων και γενικότερα του αστικού εξοπλισμού, με στόχο την ανάπλαση και τον εξωραϊσμό του αστικού χώρου στις περιοχές των μνημείων, ώστε να γίνει περισσότερο ελκυστικός για κατοίκους και επισκέπτες».
Παρέμβαση Δ. Μούρνου
Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο περιφερειακός σύμβουλος κ. Δημήτρης Μούρνος ο οποίος προσπαθώντας να κρατήσει τις ισορροπίες σε ένα «διάλογο κωφών» όπως είπε αναφερόμενος και στην αρχαιολογία και στο Δήμο Βέροιας – φορείς τόνισε ότι το ζητούμενο πρέπει να είναι ο συγκερασμός των αναγκών και στόχων και απαιτείται ένας επίμονος διάλογος προς αυτή την κατεύθυνση με μετριοπάθεια και νηφαλιότητα.
«Η καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης και αμοιβαίας κατανόησης είναι αναγκαίος όρος. Κάθε διαδικασία διαλόγου και ενημέρωσης έχει να συνεισφέρει στην κατανόηση του θέματος και των απόψεων της άλλης πλευράς.
Και θα ήθελα στο σημείο αυτό, μπαίνοντας και λίγο στην ουσία του θέματος, να πω ότι η ύπαρξη δυο αντίρροπων θέσεων-απόψεων είναι χρήσιμη και λειτουργεί εξισορροπητικά. Γιατί, ούτε η άκριτη και χωρίς κανόνες και περιορισμούς εκμετάλλευση του χώρου μπορεί να είναι σωστή και αποδεκτή, αλλά ούτε και μια δογματική άποψη ότι ελέγχουμε προληπτικά κάθε δραστηριότητα, για το ενδεχόμενο να βρεθούν αρχαιότητες, είναι ρεαλιστική και εφαρμόσιμη.
Η δημιουργία τετελεσμένων γεννά πάντα αντιδράσεις και αμφισβητήσεις. Το θέμα δεν είναι ποιος θα βγει νικητής από αυτή την κόντρα. Πρέπει να πρυτανεύσει η λογική και η μετριοπάθεια. Αφού για τον ίδιο σκοπό προσπαθούμε όλοι» κατέληξε ο κ. Μούρνος.
Στην ημερίδα ήταν παρόντες επίσης αρχαιολόγοι, εκπρόσωποι του Υπουργείου, οι δημοτικοί σύμβουλοι Γ. Γουλτίδης και Ζ. Πατσίκας, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Νάουσας Απ. Αποστόλου, πολίτες κ.ά.
